TARBLUSGARP SAVAŞI(1911-1912):Fransız ihtilali sonrasında giderek daha geniş bir alanda yaygınlaşan milliyetçilik hareketlerinin siyasi alanda iki farklı yansıması olmuştur.Bunlardan birincisi;çok uluslu imparatorlukların parçalanması sonucunda küçük milli devletlerin kurulması şeklinde görülmüştür.Bu durum,Osmanlı devleti ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu gibi devletlerin parçalanmasına neden olmuştur.Diğer yansıması ise birbirinden bağımsız şekilde yaşayan aynı millete ait farklı devletlerin birleşerek büyük milli devletler kurulması şeklinde görülmüştür.Bu durum Almanya ve İtalya gibi milli birliklerin kurulmasına neden olmuştur.

Atatürk ve Trablusgarp

Milliyetçilik hareketlerinin sonucu olarak 1870’de ulusal birliğini kuran İtalya hammadde ve Pazar ihtiyacını karşılayabilmek amacıyla sömürgecilik arayışına girişmiştir.Bu durum,1911’de Osmanlı Devleti ile İtalya’yı Trablusgarp Savaşında karşı karşıya getirmiştir.

Savaşın Nedenleri:

* İtalya’nın gelişen sanayisi için hammadde ve Pazar araması
* Trablusgarp’ın coğrafi açıdan İtalya ya yakın olması
* Osmanlı Devletinin Trablusgarp’ı savunamayacak kadar güçsüz olması
* Trablusgarp’ın İtalya tarafından işgal edilmesinin İngiltere,Fransa ve Rusya’nın çıkarlarına uygun olması nedeniyle bu üç devletin işgale karşı sessiz kalmaları
* İtalya’nın uluslar arası siyasetteki önemini büyük devletlere kabul ettirmek istemesi
* İtalyan yöneticilerin Trablusgarp’ın Osmanlı Devleti tarafından uygarlık alanında geri bırakıldığını ve burada yaşayan İtalyanlara kötü davranıldığını iddia etmeleri

Trablusgarp’ın İşgali:İtalyan donanması 28 Eylül 1911 de Trablusgarp,Bingazi,Derne ve Tobruk’a asker sevkettiler.Başlangıçta hızlı bir ilerleme kaydeden İtalyan ordusu bir süre sonra bölgesel direnişçilerin savunmaları nedeniyle yavaşlamak zorunda kaldı.Osmanlı yönetimi bu işgali uluslar arası alanda protesto etmesine rağmen Avrupalı Devletlerden herhangi bir yardım alamadı.Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’a asker göndermesi de mümkün olamadı.Çünkü;

* Mısır İngiliz işgalinde olduğu için Trablusgarp’la karadan bir bağlantı yoktu.
* Osmanlı donanması da yetersiz olduğu için denizden yardım gönderilemedi.

Bu sırada hem İtalya hem de Osmanlı Devletiyle antlaşmalar imzalayarak bu iki devletle yakınlaşma politikası içinde olan Almanya bu işgal karşısında İtalya’yı kaybetme ihtimali nedeniyle tarafsız kalmış ve Osmanlı Devletini desteklememiştir.Bu durum İngiltere ve Fransa’nın işine gelmiş böylece Almanya ile Osmanlı Devletinin yakınlaşma süreci yavaşlamıştır.

Osmanlı Devleti bütün imkansızlıklara rağmen bazı gönüllü Osmanlı subaylarını gizlice Trablusgarp a ulaştırmayı başarmış ve böylece Trablusgarp ta bölgesel direnişleri bu şekilde teşkilatlandırmayı amaçlamıştır.Mustafa Kemal de Derne ve Tobruk ta İtalyanlara ağır kayıplar verdirtmiştir.Mustafa Kemal’in bu çalışmaları daha sonra Anadolu’da yapacağı direniş için kendisine büyük bir tecrübe kazandırmıştır.

Osmanlı Devletinin Trablusgarp’ı İtalya ya bırakmak istemeyip savaşı uzatması üzerine İtalya donanması On iki ada ve Rodos adasını işgal ederek savaşın bir an önce bitmesi konusunda Osmanlı Devletini zorlamaya çalışmıştır.Osmanlı Devleti Trablusgarp’taki halkın direnişe devam etmesi nedeniyle bölgeyi İtalya ya bırakmak istememişse de bu sırada Balkan Savaşlarının çıkması üzerine barış antlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştır.

UŞİ(QUCHY) Antlaşması(18 Ekim 1912)

Maddeleri:

* Trablusgarp ve Bingazi İtalya ya bırakılacak
* Rodos ve on iki ada Balkan Savaşı bitene kadar geçici olarak İtalya ya verilecek
* Trablusgarp ve Bingazi deki Müslümanlar dini yönden Osmanlı Halifesine bağlı olacak bu amaçla halife bölgeye temsilci gönderecek
* Osmanlı Devletinin dış borçlarının ödenmesinde İtalya yardımcı olacak

NOT:On iki ada sakız ile Rodos arasında yer alan adalar grubuna denmektedir.Bu adaların adları sırasıyla şunlardır: Sisam, Nikaria ,Patmos, Leros, Kalimnos, İstanköy, Niseros, Astropalya, Tilos, Sömbeki, Harki ve Rodos

YORUM:

* Osmanlı Devleti Kuzey afrikadaki son toprak parçasını da kaybetmiştir.Böylece akdenizdeki etkinlik iyice zayıflamış ve böylece Osmanlı devletinin akdenizle bağlantısı yalnızca Anadolu güney sahilleri ve Suriye sınırları ile sınırlı kalmıştır.
* Yunanistan ın iki adayı işgal etmek istemesine karşılık,İtalyan ordusunun geçici olarak on iki adada kalması sağlandı.Fakat İtalya bu adaları balkan savaşından sonra geri vermemiş ve I.dünya savaşı sırasında resmen işgal ettiğinin ilan etmiştir.II.Dünya Savaşından sonra 1947’de İtalya bu adalardan çekilince büyük devletlerin de araya girmesiyle On iki ada ve Rodos adası Yunanistan’a verilmiştir.
* Osmanlı padişahı bu antlaşmada halifeliğin siyasi gücünü kullanarak bölge halkı ile dini ve kültürel bağlarını devam ettirmek istemiştir.
* Trablusgarp savaşında Osmanlı Devletinin uluslar arası alandaki yalnızlığının ve askeri konulardaki yetersizliğinin açık bir şekilde görülmesi Balkan Devletlerinin Osmanlı Devletine karşı cesaretlerini arttırmış ve bu durum Balkan Savaşlarının başlamasını hızlandırmıştır.